"Hakkını haksızlara anlat"
Etkinlik Alanı
Şiir
Silivrikapı'da, Baruthane Yokuşu üzerindeki Hünkâr İmamı Sokağı'ndaydı evimiz. Evimizin yakınındaki dere kenarlarından papatya, ısırgan otu, deve dikeni, ebegümeci tohumları toplayarak aktarlara satıp, kazandığımın kırk parasını mahalle mektebinin hocasına, kırk parasını da kalfaya vererek bir süre okuma isteğimi doyurmak için çabaladım. Fakat bu şekilde ancak bir yıl mahalle mektebine devam edebildim. Aldığım eğitim bu kadardır. Yaşamım süresince geçimimi sağlamamda büyük ölçüde yardımcı olacak dikiş, nakış bilgisini de yine bu dönemde komşu kızlarından edindim. Edebiyatı, aruzla şiir yazmayı da kendi kendime öğrendim.
1896 yılında 14 yaşındayken Ahmet Rasim'in çıkardığı "Hanımlara Mahsus Malûmat" adlı kadın gazetesinde Leyla Feride[1] imzasıyla yazılmış bir şiiri okudum, çok beğendim. Ben de öyle şiirler yazmak istedim. Ve şiir yazmaya böyle başladım.
İlk şiirlerimi Mazlume veya Mahmure takma adlarıyla yayımladım. 1901 yılında Terakki gazetesinde yazmaya başladım. "Hanımlara Mahsus Gazete"nin adeta daimi yazarı oldum. "Sabah", "Menekşe", "Kadın Yolu" ve "Kadınlar Dünyası" gibi dergilerde de yıllarca şiirlerim yayımlandı. 1923 yılı Mayıs ayında Bir Mayıs adlı şiirimi yazdım. Aydınlık dergisinde yayımlandı. Dört dosya dolusu şiirlerim var.
(Yaşar Nazihe)
Bir Mayıs
Ey işçi
Bugün hür yaşamak hakkı seninken
Patronlar o hakkı, senin almışlar elinden.
Sa'yınla edersin de "tufeyli"leri zengin
Kalbinde niçin yok ona karşı, yine bir kin?
Rahat yaşıyor, işçi onun emrine münkâd;
Lakin seni fakr etmede günden güne berbâd.
Zenginlere pay verme, yazıktır emeğinden.
Azm et de esaret bağı kopsun bileğinden,
Sen boynunu kaldır ki onun boynu bükülsün.
Bir parça da evlatlarının çehresi gülsün.
Ey işçi
Mayıs birde bu birleşme gününde
Bişüphe, bugün kalmadı bir mani önünde.
Baştanbaşa işte koca dünya hareketsiz;
Yıllarca bu birlikte devam eyleyiniz siz.
Patron da fakir işçilerin kadrini bilsin,
Ta'zim ile, hürmetle sana başlar eğilsin,
Dün sen çalışırken bu cihan böyle değildi,
Bak fabrikalar uykuya dalmış gibi şimdi.
Herkes yaya kaldı, ne tren var, ne tramvay
Sen bunları hep kendin için şan-ü şeref say.
Birgün bırakınca işi halk şaşkına döndü,
Ses kalmadı, her velvele bir mum gibi söndü.
Sayende saadetlere mazhar beşeriyet;
Sen olmasan etmezdi teali medeniyet.
Boynundan esaret bağını parçala, kes, at!
Kuvvetedir hak. Hakkını haksızlara anlat.
Yaşar Nezihe 1934 yılında çıkan Soyadı Kanunu'ndan sonra "Bükülmez" soyadını almıştır.
Eserleri
Bir Deste Menekşe (Şiirler), Marifet Kütüphanesi, İstanbul, 1913
Feryatlarım (Şiirler), 1924, Vatan Matbaası, İstanbul
Nevsal (Özyaşamöyküsü tefrikası), Akşam Gazetesi, Tanin Gazetesi (Tarih tesbit edilememiştir)
Ödülleri
Üyelikleri
Amele Cemiyeti üyesi
Eğitimi
Sosyal sorumluluk çalışmaları
Akraba ve Dostları
Annesi: Kaya Eda Hanım
Babası: Kadri Efendi (Belediye Kantar İdaresi'nde memur)
Oğlu: Suat, Sedat,Vedat Bükülmez
Evlilik:Atıf Zahir (evkaf katibi/vakıflar idaresinde memur), Mehmet Fevzi Bey (mühendis), Yusuf Niyazi Bey (tahrirat katibi/yazı işleri memuru)
Dostları:Nezihe Muhittin (İttihat Terakki Kız Sanayi Mektebi müdürü, yazar, romancı, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk siyasal partisi ve ilk kadın partisi olan, kadınlar için siyasi haklar talep etmek için 16 Haziran 1923'de kurulan Kadınlar Halk Fırkası'nın kurucu başkanı)
Anısını Yaşatan Projeler
Anısına yazılmış senaryo
Lütfiye Aydın, Gizli Bir Kadın Ozan (Nezihe Yaşar Bükülmez'in yaşamı), TRT Radyo, Arkası Yarın Programı için senaryo
Bestelenmiş şiirleri
Yaşar Nezihe Bükülmez'in "Mecnun isen sana Leyla mı bulunmaz", "Gül ruhlarını gonca-i zibaya değişmem", "Bir perinin aşkına düştüm çok efgan eyledim", "Felaket dîdeler hem meysiz hem meyhanesiz olmaz" gibi şiirlerinin de aralarında olduğu 250 şiiri bestelenmiştir.
Yaşar Nezihe Bükülmez'in "Mecnun isen sana Leyla mı bulunmaz" adlı bestelenmiş şiirini, Kayhan Tunç'un yorumuyla dinlemek için tıklayınız.
Mecnun isen ey dil sana leyla mı bulunmaz
Bu goncaya bir bülbül-ü şeyda mı bulunmaz
Sun şerbet-i lal-i lebin ağyara vefasız
Saki mi bulunmaz bana bir sahbâ mı bulunmaz
Arzetmiyorum aleme alam-ı derunum
Yoksa bana bir mahremi sevda mı bulunmaz
Bir sen misin alemde tabip illet-i aşka
Teşhis-i dile başka etibba mı bulunmaz
Al aşkını ver gönlümü allah için olsun
Dil vermek için dilber-i rana mı bulunmaz
Mesud edecek kimse seni yoksa nezihe
Meşgul edecek bir şuh-ı hülya mı bulunmaz.
Kaynakça
Yaşar Nezihe Bükülmez tanıtım sayfasında yararlanılan kaynaklar:
Martin Hartmann, Dichter der neuen Türkei, Urkunden und Untersuchungen zur geistesentwicklung des heutigen Orients, (Hg. G. Kampffmeyer), Heft 3, Berlin, 1919, ss. 81-83.
Sennur Sezer, "Yaşar Nezihe'ye mektup", Evrensel Gazetesi, 11.3.2010,
Taha Toros, Mazi Cenneti, İstanbul 1992.
yazarmezar.com, (9.4.2012)
Muhsin Macit, "Urfa Sıra Gecelerinde ve Musiki Meclislerinde Okunan Gazellerin İşlevi", Millî Folklor, 2010, yıl 22, Sayı 87, s.88/89/91,(9.4.2012)
Muhsin Macit, "Urfa Sıra Gecelerinde ve Musiki Meclislerinde Okunan Gazellerin İşlevi", Millî Folklor, 2010, yıl 22, Sayı 87, s.88/89/91,
(Erişim 9.4.2012)
Martin Hartmann, Dichter der neuen Türkei, Urkunden und Untersuchungen zur geistesentwicklung des heutigen Orients, (Hg. G. Kampffmeyer), Heft 3, Berlin, 1919, ss. 81-83,
Meral Akkent özel arşivi
Dipnotlar
[1]:Ahmet Rasim Hanımlara Mahsus Malûmat adlı kadın gazetesinde yazdığı zaman "Leyla Feride" imzasını kullanıyordu.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder